NAVIGACIJA
INTERVJU: VOJISLAV ĐORĐEVIĆ, ARHEOLOG NARODNOG MUZEJA PANČEVO,
DUŠANKA ANTONIJEV-STAJIĆ, DIREKTOR ZAVODA ZA ZAŠTITU SPOMENIKA KULTURE
Prastaro Starčevo
Starčevačko arheološko nalazište Starčevo-Grad poznato je širom sveta. Starčevačka kultura i neolit su neiskorišćeni brend, a da li starčevački atar krije još interesantnih arheoloških lokacija?
 |
| Starčevački atar krije tajne |
Starčevo krije velike arheološke tajne, a neke od njih otkrivene su nedavno. Kako je sve počelo?
- Na lokalitetu Livade, u ataru Starčeva, 1984. godine arheološkim iskopavanjima otkriven je deo kasnoantičke nekropole i nekropole iz perioda s kraja VIII i IXveka, sa pronađenih 18 grobova.
Potom se 2007. javila sumnja da je u neposrednoj blizini nekropole postojalo naselje, a sve to na osnovu pronalaska veće koncentracije građevinskog šuta i male količine usitnjenih ljudskih kostiju. Godinu dana kasnije pokušali smo to da potvrdimo, ali istraživanja nisu dala rezltate.
Arheolozi nisu odustali. Pred same snežne padavine decembra 2009. godine istražuju isto mesto.
- Pretpostavljalo se da je tu nekada postojala crkva, ali nismo to potvrdili. Naišli smo na 28 grobova, a u dva groba, pronađeni su srebrni ugarski novčići iz 12. ili 13. veka. Našli smo i bronzani prsten i dve bronzane naušnice. Onda je počeo da pada sneg i radovi su prekinuti.
Omoljica je takođe selo sa puno tajni za arheologe.
- Areološki lokalitet “Preko Slatine“ nalazi se duboko u seoskom ataru Omoljice. Arheološko nalazište prvi put je evidentirano 1971. godine. Tada su duž obale Slatine zabeleženi ulomci srednjovekovne grnčarije, ali i da se u blizini nalaze ostaci srednjovekovne crkve. Arheolozi su u nekoliko navrata obilazili ovo mesto i lokalitet je ušao u stručnu literaturu.
Šta je tamo još otkriveno?
- Kada su počela probna iskopavanja u jesen 2004. godine sa dva manja iskopa potvrđeno je postojanje crkve, odnosno otkriven je deo apsidalnog luka. U neposrednoj blizini pronađeno je i groblje. Obimnija iskopavanja obavljena su tokom 2005. kada su u celini otkriveni temelji crkve i deo groblja sa zapadne i južne strane crkve.
U praistorijskom kulturnom sloju otkriveni su ulomci grnčarije izrađene gnjetanjem, grube fakture sa dodacima peska, šljunka i organiskih materija. Pojedini ulomci grnčarije imaju na spoljnoj površini ukras izveden tehnikom barbotina što se može pripisati Starčevačkoj kulturi, a ulomak ukrašen motivom riblje kosti i utisnutih jamica bi se mogao opredeliti u Vinčansku kulturu. Pronađena je i jedna bronzana narukvica koja bi mogla pripadati epohi bronzanog doba. Među nalazima grnčarije izdvajaju se ulomci više zdela, pitosa, lonaca i pržljenika.
Zavod za zaštitu spomenika kulture u Pančevu: direktorka Dušanka Antonijev - Stajić
Lokalitet Grad-Starčevo proglašen je za spomenik kulture - arheološko nalazište 1957. godine. Zbog čega je Starčevačka kultura toliko poznata i kada je otkriven sam lokalitet po kojem je dobila ime?
- Za spomenik kulture utvrđeno je rešenjem Zavoda za zaštitu spomenika AP Vojvodine 1957. godine, a za arheološko nalazište od izuzetnog značaja proglašen je 1990. godine. Na teritoriji Pančeva do danas je otkriven veliki broj lokaliteta starčevačke kulture. Sam eponimni lokalitet (lokalitet na kom je prvi put konstatovana neka kultura) Grad-Starčevo, otkriven je radom poljske ciglane 1912. godine. Neolitska kultura, nazvana po mestu nalaza starčevačka, predstavlja pojam u našoj, kao i u svetskoj arheologiji. Ona predstavlja najstariju srednje neolitsku kulturu na prostoru Centralnog Balkana i iz tog centra žiri se u Crnu Goru (dolinom Lima), Bosnu (dolinom reke Bosna), u Slavoniju, Srem i Bačku, na deo Transilvanije, u centralnu Srbiju i Kosovo i Metohiju.
Ko je svojevremeno vršio iskopavanja i šta se trenutno radi?
- Godine 1928. obavljena su prva stručna istraživanja pod rukovodstvom doktora M. Grbića iz Narodnog muzeja u Beogradu. U periodu od 1931. do 1932. godine usledila su obimna sistematska istraživanja Narodnog muzeja iz Beograda i Američke arheološke ekspedicije, pod rukovodstvom V. Fjuksa. Potom su na samom kraju šezdesetih godina prošlog veka reviziona iskopavanja obavili Draga Garašanin iz Narodnog muzeja iz Beograda i Siti Univerzitet iz Njujorka. Od 2003. godine do danas Zavod za zaštitu spomenika kulture u Pančevu, pod rukovodstvom Maje Živković, sa manjim prekidima vrši sondažna arheološka iskopavanja okoline nalazišta Grad-Starčevo.
Šta je tamo sve pronađeno?
- Pronađeni su ostaci naselja čija su staništa predstavljale jame - poluzemunice elipsiodnog i kružnog oblika, prečnika 2-6 metara. Otkriven je i veliki broj kamenog i koštanog oruđa i oružja, ali najbrojnije nalaze predstavljaju keramičke posude fine i grube frakture.
Šta je najinteresantnije?
- Glavna osobenost ovog nalazišta su keramičke posude slikane belom i tamnom bojom na crvenoj osnovi i veliki broj posuda grube frakture ukrašene brbotinom. Interesantni su nalazi grobova sa skeletnim sahranjivanjem u zgrčenom položaju u okviru jama za stanovanje, kao i nalaz prvog pravouganog objekta na tom lokalitetu.
Da li sada nešto istražujete?
- Trenutno se ne istražuje zbog nedostatka sredstava. Nastavak daljih arheoloških istraživanja tog nalazišta uslovljen je prilivom finansijskih sredstava iz budžeta Pančeva i Pokrajisnkog sekretarijata za kulturu preko konkursa kojima apliciramo svake godine.
U kakvom je stanju nalazište?
- Parcela, potez u selu poznat kao Rit-džombe, je delom istražena, a većim delom uništena radom ciglane pocetkom 20. veka. U toku je postupak utvrđivanja i zaštite okoline arheološkog nalazišta koji će obuhvatiti i okolne bašte.
Starčevo planira da napravi arheološki park, šta mislite o tome?
Ideja i želja za podizanjem arheološkog parka na nalazištu Grad-Starčevo prisutna je odavno u Zavodu. Problem je što zbog malog obima dosadašnjih arheoloških iskopavanja nemamo dovoljno relevantnih činjenica potrebnih za rekonstrukciju neolitskog naselja u Starčevu. Zavod pozdravlja svaku ideju i inicijativu Mesne zajednice i nada se nastavku uspešne saradnje. Nadamo se da će ideja o izgradnji arheološkog parka biti realizovana u bliskoj budućnosti. Potencijalno održivi kulturni turizam koji bi se odvijao u arheološkom parku pomogao bi kod lokalne zajednice u edukaciji i podizanju svesti u postojanju jednog velikog arheološkog nalazišta. Očuvanje i unapređivanje kulturnog nasleđa trebalo bi da bude zajednička odgovornost stanovnika, vlasnika kulturnih dobara, stručnjaka kulturnog nasleđa, turističkih radnika i političke strukture.
Ivana Vojinović
Sajt je optimizovan za MSIE 7 i rezoluciju 1024x768.
©2010 Webmaster